De reconstructies die Kees Peterse maakte van de commandantswoning in Nijmegen laten zien hoe het wooncomfort van de Romeinse legertop hier zoveel mogelijk beantwoordde aan dat van de elite in Italië. De ruime privé verblijven van de bevelhebbers aan een binnentuin zijn in het omvangrijke gebouw gescheiden van de werkruimtes en dienstvertrekken.

In een Romeins legerkamp had de commandant van de eenheid de beschikking over een ruim verblijf, meestal dicht bij het hoofdkwartier. Naast woonruimte voor hemzelf en zijn vrouw en kinderen waren daarin ook werkvertrekken en ontvangstruimtes ingericht. De oudste voorbeelden van commandantswoningen dateren uit de legerkampen die de Romeinen rond het begin van de jaartelling tijdens de Germaanse oorlogen in onze streken hebben aangelegd. Hoewel uitgevoerd in houtbouw vertonen ze alle kenmerken van de luxe woonarchitectuur in steen uit diezelfde tijd in Italië.

Een karakteristiek voorbeeld van een dergelijke commandantswoning is in 1990 aangetroffen bij opgravingen in een Romeins legerkamp op het Kops Plateau in Nijmegen. Het kamp werd aan het begin van de Germaanse oorlogen, omstreeks 10 voor Chr., gebouwd en ca. 80 jaar later, in 69/70 na Chr. opgegeven. Het kamp is klein van omvang en wordt wel beschouwd als een commandocentrale, gebouwd voor de legerleiding en slechts enkele honderden soldaten. De commandantswoning lag aan de rand van het kamp, dichtbij de steile helling die het heuvelplateau aan de noordzijde begrenst.

In de plattegrond vallen twee centrale ruimtes op die kenmerkend zijn voor het Romeinse woonhuis.

* Het vrijwel vierkante atrium (9) in de westelijke vleugel, met vier zuilen om een ondiep bassin voor de opvang van regenwater dat door een opening in het naar binnen hellende dak naar binnen viel. In het traditionele Romeinse woonhuis vormde het atrium de centrale verkeersruimte, grenzend aan de ingang, van waaruit alle andere vertrekken bereikbaar waren.

* Het peristylium (35) tussen de twee vleugels. Het peristylium was een door zuilengangen omgeven binnentuin, die behoorde tot het privé domein van de bewoners. Hieraan lagen vaak de mooiste woonvertrekken van het huis.

De beide woonverblijven bevatten ieder een groot vertrek met twee rijen van drie zuilen langs de lange wanden en een circa 1 meter diepe kelder in het midden (27 en 42). Mede door hun ligging aan het peristylium zijn ze vergelijkbaar met luxe woonvertrekken in de villa- en huisarchitectuur in het centrum van het Romeinse rijk. Kenmerkend is de grotere afstand tussen de zuilen in de zuilengang voor deze vertrekken, die een ongehinderde blik toeliet in het peristylium en de daarin aangelegde tuin. Deze woonvertrekken werden vaak gecombineerd met een eetvertrek, hier te herkennen in de ruimtes 31 en 40, die eveneens naar het peristylium waren geopend. Een dergelijke combinatie van vertrekken is bijvoorbeeld ook in de villa van Mook-Plasmolen terug te vinden.

Tegelijkertijd heeft het gebouw in de nieuwe reconstructie een monumentaler aanzien gekregen. In de eerste plaats zijn de beide vleugels hoger geworden, met een nokhoogte van circa 9 meter (30 Romeinse voet). In het daardoor uniformere gevelbeeld zijn nu ook op een hoger niveau vensters opgenomen, terwijl een cordonlijst, die rondom over de gevels doorloopt, een verdiepingsvloer suggereert. Alle toegangsdeuren zijn voorzien van een omlijsting en boven de hoofdingang is ten slotte een fronton aangebracht.