De villa van Nuth-Steenland
Voor de reconstructie van dit bescheiden Limburgse villacomplex waren relatief weinig gegevens beschikbaar vanuit de opgravingen. De visualisatie van Kees Peterse toont een rechthoekig hoofdgebouw met een porticus voorlangs en opzij een ommuurde binnenplaats. De computerbeelden laten ook het omringende erf en de bijgebouwen zien.
Plattegrond van de villa uit het opgravingsverslag van 1882.
Op een plateau ten noordwesten van Arensgenhout in de gemeente Beekdaelen (tot 2019 gemeente Nuth) bevinden zich de resten van een Romeinse villa aan weerszijden van de huidige Diepestraat. Ze zijn voor het eerst in 1850 en uitgebreider in 1876 onderzocht. Volgens het in 1882 gepubliceerde onderzoeksverslag had de villa een rechthoekig erf van 95,8 bij 256 meter, omgeven door een muur. Aan de beide korte zijden van het erf werden circa 190 meter uit elkaar sporen van gebouwen aangetroffen. In 2004 en 2008 zijn delen van het villaterrein opnieuw archeologisch onderzocht.
De vondsten op het villaterrein dateren van de tweede helft van de eerste eeuw tot het eind van de derde eeuw. Het hoofdgebouw lag vermoedelijk aan de westelijke korte zijde van het erf. De schematische plattegrond die daarvan in 1876 werd getekend, kon in 2004 op enkele punten worden aangevuld.
Reconstructie
In opdracht van de gemeente Nuth heeft Kees Peterse in 2010 een reconstructie gemaakt van het hoofdgebouw van de villa. De reconstructie is gepresenteerd in de vorm van enkele computerstills. Een van de stills is verwerkt op een tekstzuil van het Archeologisch rustpunt Steenland, dat door de gemeente dichtbij de vindplaats bij het kruispunt van de Diepestraat en de Provincialeweg is gecreëerd.
Uitgangspunt voor de reconstructie vormt de plattegrond uit het onderzoeksverslag van 1882. Die toont een gebouw met verschillende ruimtes (a t/m g) en twee bijgebouwen (h en i) die er met muren of schuttingen mee zijn verbonden. In de reconstructie is ruimte b geïnterpreteerd als een ommuurde binnenplaats tussen het kerngebouw (a, c, g) en een daarvan vrijstaande vleugel (d, e).
Links: plattegrond van het hoofdgebouw uit het opgravingsverslag van 1882.
Rechts: gereconstrueerd bovenaanzicht van het hoofdgebouw met tuinaanleg. Tekening Kees Peterse.
Het kerngebouw is een rechthoek van circa 16,5 x 27,5 meter, verdeeld in een reeks vertrekken van ca. 11,5 x 27,5 m en een circa 5 meter diepe zuilengang (a) voorlangs. Ruimte g is een kelder die via een trap toegankelijk was vanuit het grote vertrek in het midden. De binnenplaats meet binnenwerks circa 7 x 15 m en is in de reconstructie voorzien van een plaveisel van gebakken tegels. De vrijstaande vleugel aan de andere kant van de binnenplaats was misschien een klein badgebouw.
Afgezien van de zuilengang kent de villa in de reconstructie maar weinig architectonische accenten. De muur tussen het kerngebouw en de vrijstaande vleugel heeft een verhoging met pannendakje gekregen boven de toegangspoort naar de binnenplaats. Kleine lessenaarsdakjes zijn ook aangebracht boven de toegangsdeur tot de vrijstaande vleugel en een deur in de achtergevel. Deze elementen dienden als bescherming van het hout tegen de regen.
Gereconstrueerde aanzichten van het hoofdgebouw van de villa. Computerstills Gerard Jonker.
Verder lezen
J. Habets, Une colonie belgo-romaine au Ravensbosch près de Fauquemont, Bulletin des Commissions Royales d’Art et d’Archéologie 21, 1882, 127-150.
T. de Groot, De Romeinse villa’s in het Limburgse lössgebied: resultaten van recent onderzoek op wettelijk beschermde monumenten, Historische Studies Geuldal 17, 2007, 38-105 (hier 64-72).
Klik hier om terug te keren naar de reconstructie villa's.